اوراق بهادار مشتقه: مفهوم، انواع و ویژگی های آنها

2024 نویسنده: Howard Calhoun | [email protected]. آخرین اصلاح شده: 2023-12-17 10:25

اوراق بهادار مشتقه اشیایی مالی هستند که به معنای معمول دارایی نیستند. یعنی بخشی از دارایی بنگاه اقتصادی را شامل نمی شوند و تعهدات بدهی نیستند. آنها نماینده خود دارایی نیستند، بلکه حق خرید یا فروش آن را نشان می دهند. یک سرمایه گذار یا سفته باز مالکیت آن را به دست نمی آورد، همانطور که در هنگام خرید سهام اتفاق می افتد، بلکه منحصراً از آن برای فروش مجدد بیشتر استفاده می کند.

چیست

نوع خاصی از ابزارهای مالی وجود دارد که توسط سرمایه داران و معامله گران حرفه ای در بازار ثانویه استفاده می شود. اینها اوراق بهادار مشتقه هستند. این موارد شامل اشیاء بازار مانند گزینه‌ها، فورواردها، معاملات آتی و غیره می‌شود.

اگرچه خود قرارداد مالکیت دارایی را نمی دهد، علاوه بر این، اگر به موقع آن را نفروشید، ارزش خود را از دست می دهد، سرمایه گذاری و سفته بازی با آنها سودآور تلقی می شود. برای درک اینکه چگونه یک معامله گر می تواند از این اوراق درآمد کسب کند، لازم است حداقل انواع اصلی اوراق بهادار مشتقه و ویژگی های آنها را به تفصیل در نظر بگیرید و مطالعه کنید.

دلایل برای بازار ثانویه

همه چیز از سال 1971 شروع شد، زمانی که ابتدا آزادسازی ارز و سپس بازارهای سهام و کالا صورت گرفت. این منجر به آزادی حرکت سرمایه از یک کشور به کشور دیگر، از یک منطقه تولید به منطقه دیگر شد. همراه با آزادی، غیرقابل پیش بینی بودن قیمت ها بود. این همان چیزی است که باعث ترس از دست دادن بخشی از سرمایه بر روی قیمت و تمایل سرمایه گذاران برای تضمین سرمایه گذاری های خود شده است.

به دلایل کاملاً طبیعی، شرکت‌کنندگانی در بازار ظاهر شدند که تصمیم گرفتند به سرمایه‌گذاران مخصوصاً ترسناک کمک کنند و در عین حال از آنها درآمد کسب کنند. و اگرچه امروزه اوراق بهادار مشتقه هنوز یکی از پرریسک‌ترین موضوعات سفته‌بازی بورس محسوب می‌شود، شکارچیان کمتری برای استفاده از وضعیتی که در بازار ایجاد شده است وجود ندارد. نکته تنها در نقدینگی بالا نیست، بلکه در سادگی (همانطور که تجربه نشان می‌دهد توهمی است) استفاده از قراردادها برای غنی‌سازی شخصی است.

دلیل اصلی پیدایش بازار مشتقه، خود دستگاه بازار آزاد است، زمانی که برخی از شرکت ها سعی در پوشش ریسک دارند، برخی دیگر اکنون به وجوه نیاز دارند، آنها آماده فروش قراردادها و دارایی های خود برای خرید هستند. آنها را بیرون می آورند، اما فقط کمی بعد. بنابراین، این بازار ثانویه در نظر گرفته می شود، زیرا در آن معامله نه بین دو شرکت کننده در قرارداد (قرارداد)، بلکه بین اشخاص ثالث بازار: معامله گران و دلالان صورت می گیرد.

دلیل دیگر تلاش برای جلوگیری از "فروپاشی" اقتصاد در نتیجه یک بحران مالی دیگر است، همانطور که در1929، زمانی که پیشرفت تکنولوژی منجر به ظهور تجهیزات کشاورزی جدید شد: تراکتور و کمباین. رکورد (با آن استانداردها) برداشت به دلیل استفاده از این ماشین آلات کشاورزی منجر به کاهش قیمت محصولات کشاورزی و ورشکستگی بیشتر کشاورزان شد. پس از آن افزایش شدید قیمت ها وجود داشت، زیرا این پیشنهاد به شدت کاهش یافت. یک فروپاشی در اقتصاد رخ داد. برای جلوگیری از تکرار چنین اتفاقی، برداشت محصول آینده تحت قراردادی فروخته شد که در آن قیمت و حجم آن حتی قبل از کاشت مشخص شده بود.

انواع اوراق بهادار

طبق تعریف مدرن، مفهوم اوراق بهادار مشتقه به عنوان سند یا قراردادی تعریف می شود که به مالک آن اجازه می دهد دارایی را در مدت زمان معین یا پس از مدت معین دریافت کند. ضمناً قبل از معامله می تواند این سند را دفع کند. او می تواند آن را بفروشد یا مبادله کند. انواع قراردادهای زیر در فعالیت های تجاری استفاده می شود:

• گزینه ها.
• آینده.
• قراردادهای نقطه ای.
• رسید سپرده گذاری.
• فروارد.

در برخی از مقالات علمی، بارنامه به عنوان اوراق مشتقه نیز آورده شده است، اما درج آن در این نوع کاغذ بسیار بحث برانگیز است. موضوع این است که بارنامه حق واگذاری دارایی های در حال حمل را نمی دهد. یعنی این توافق بین فرستنده و حمل کننده است و نه بین فرستنده و گیرنده. و اگرچه متصدی حمل و نقل مسئولیت ایمنی دارایی های حمل شده (محموله) را بر عهده دارد، اما این کار را نمی کندحق دارد آنها را دفع کند.

اگر گیرنده از پذیرش دارایی امتناع کند، متصدی حمل‌ونقل نمی‌تواند آن را بفروشد یا تصاحب کند. با این حال، خود بارنامه ممکن است به حامل دیگری منتقل یا فروخته شود. این چیزی است که آن را به مشتقات شبیه می کند.

چگونه این ابزارهای مالی طبقه بندی می شوند

در علم اقتصاد طبقه بندی اوراق بهادار مشتقه بر اساس پارامترهای زیر پذیرفته شده است:

• براساس زمان اجرا: بلند مدت (بیش از 1 سال) و کوتاه مدت (کمتر از 1 سال)؛
• بر اساس سطح مسئولیت: اجباری و اختیاری؛
• تا تاریخ عواقب معامله یا نیاز به پرداخت: پرداخت فوری، در طول قرارداد یا در پایان؛
• براساس ترتیب پرداخت ها: کل مبلغ یکجا یا اقساط.

همه پارامترهای فوق باید به هر نحوی در قرارداد مشخص شوند. این نه تنها نوع آن را تعیین می‌کند، بلکه نحوه انجام معاملات با اوراق بهادار مشتقه‌ای را که قرارداد در مورد آنها اعمال می‌شود نیز تعیین می‌کند.

مهاجم

قرارداد آتی معامله ای است که توسط دو طرف انجام می شود و طبق شرایط آن یک دارایی منتقل می شود، اما با تاخیر در اجرا. به عنوان مثال، قرارداد برای عرضه یک محصول در تاریخ معین. چنین معامله ای به صورت کتبی انجام می شود. در عین حال ارزش دارایی تحصیل شده (فروخته شده) و مبلغی که وی موظف به پرداخت بابت آن (قیمت بازار) خواهد بود باید در سند قید شود.

Bاگر خریدار به هر دلیلی نتواند هزینه قرارداد را پرداخت کند یا نیاز فوری به پول داشته باشد، می تواند آن را مجدداً بفروشد. در صورت امتناع خریدار از پرداخت، فروشنده دقیقاً همان حقوق را دارد. در این صورت عملیات آربیتراژ انجام می شود که در نتیجه آن طرف متضرر می تواند قرارداد را در بورس اوراق بهادار بفروشد. در این صورت، نتیجه مالی معامله تنها پس از انقضای مدت تعیین شده در قرارداد قابل تحقق است. قیمت قرارداد به مدت قرارداد، ارزش دارایی اساسی، تقاضا بستگی دارد.

نظری در بین اقتصاددانان وجود دارد که فورواردها نقدینگی پایینی دارند، اگرچه این کاملاً درست نیست. نقدینگی یک قرارداد آتی در درجه اول به نقدشوندگی دارایی پایه بستگی دارد تا تقاضای بازار برای آن. این امر به این دلیل است که این نوع قراردادها خارج از بورس منعقد می شود. مسئولیت اجرای آن بر عهده طرفین قرارداد است. بنابراین، شرکت کنندگان باید قبل از انعقاد معامله، پرداخت بدهی یکدیگر و در دسترس بودن خود دارایی را بررسی کنند، اگر نمی خواهند دوباره آن را به خطر بیندازند.

آینده

قراردادهای آتی برخلاف معاملات آتی، همیشه در بورس یا بورس کالا منعقد می شوند، اما عمده معاملات مالی با آنها در بازار ثانویه اوراق بهادار انجام می شود. ماهیت معامله این است که یکی از طرفین متعهد می شود که دارایی را در تاریخ معینی، اما به قیمت فعلی، به طرف دیگر بفروشد.

مثلاً قراردادی برای خرید کالا به قیمت 500 دلار منعقد شد که خریدارقرارداد باید دو هفته دیگر بازگردد. اگر در عرض دو هفته قیمت به 700 دلار رسیده باشد، سرمایه گذار یعنی خریدار برنده خواهد بود، زیرا اگر خودش را تضمین نمی کرد باید 200 دلار بیشتر می پرداخت. اگر قیمت به 300 دلار کاهش یابد، فروشنده قرارداد هنوز چیزی برای از دست دادن ندارد، زیرا او قرارداد را با قیمت ثابت پس می گیرد. و اگرچه در این مورد خریدار ضرر می کند (او می تواند قراردادی را با 200 دلار ارزان تر بخرد)، معاملات آتی معاملات را قابل پیش بینی تر می کند.

به عنوان اوراق بهادار مشتقه، قراردادهای آتی نقدشوندگی بالایی دارند. مزیت اصلی چنین قراردادهایی این است که شرایط خرید و فروش آنها برای همه شرکت کنندگان یکسان است. معاملات آتی ویژگی های خاص خود را دارد (از جمله سفته بازی خالص). بنابراین، با یک موقعیت باز، شخصی که این عملیات را انجام داده است باید مبلغ مشخصی را به عنوان وثیقه - حاشیه اولیه - واریز کند. اندازه مارجین اولیه معمولاً 2-10٪ از مبلغ دارایی است، اما در زمان تعیین شده قرارداد، مبلغ سپرده باید 100٪ مبلغ تعیین شده باشد.

معاملات آتی یکی از مشتقات پرخطر هستند. پس از باز کردن یک موقعیت، نیروهای بازار شروع به عمل بر روی قیمت قرارداد می کنند. قیمت می تواند کاهش یا افزایش یابد. در همان زمان، محدودیت های موقتی وجود دارد - مدت زمان قرارداد. برای اطمینان از ثبات بازار و محدود کردن سفته بازی، صرافی محدودیت هایی را برای سطح انحراف از قیمت اصلی تعیین می کند. سفارش خرید یا فروش خارج از این محدودیت ها به سادگی پذیرفته نمی شوداجرا.

گزینه ها

اختیارها، اوراق بهادار مشتقه با تاریخ انقضای مشروط هستند. و اگرچه گزینه‌ها به‌عنوان مخاطره‌آمیزترین نوع معاملات شناخته می‌شوند (علی‌رغم برخی محدودیت‌ها، که در ادامه با جزئیات بیشتر مورد بحث قرار خواهد گرفت)، اما با انجام شدن بر روی پلتفرم‌های مختلف، از جمله صرافی، محبوبیت بیشتری پیدا می‌کنند.

هنگام خرید، طرف تملک کننده قرارداد متعهد می شود که در ازای حق بیمه، آن را پس از مدت معینی به قیمت ثابت به طرف مقابل منتقل کند. یک گزینه، حق خرید اوراق بهادار با نرخ معینی در طول زمان است.

به عنوان مثال، یک شرکت کننده قراردادی را به قیمت 500 دلار خریداری می کند. قرارداد به مدت 2 هفته معتبر است. مبلغ جایزه 50 دلار است. یعنی یک طرف درآمد ثابت 50 دلاری دریافت می کند و طرف دیگر - فرصتی برای خرید سهام با قیمت مطلوب و فروش آنها. ارزش یک اختیار معامله تا حد زیادی به ارزش سهام (دارایی ها) و نوسانات قیمت آنها بستگی دارد. اگر دارنده اختیار خرید ابتدا 100 سهم را به قیمت 250 دلار خریداری می کرد و یک هفته بعد آنها را به قیمت 300 دلار می فروخت، 450 دلار سود می کرد. اما برای دریافت آن باید قبل از اتمام قرارداد این عملیات را انجام دهد. در غیر این صورت، او چیزی دریافت نمی کند. پیچیدگی معامله اختیار در این واقعیت نهفته است که شما باید نه تنها ارزش خود اختیار، بلکه دارایی هایی را که برای آن اعمال می شود نیز در نظر بگیرید.

دو نوع گزینه وجود دارد: خرید (تماس) و فروش (قرار دادن). تفاوت آنها در این است که در اولدر مورد دوم، ناشر صادر کننده اوراق مشتقه متعهد به فروش آن است، در مورد دوم - بازخرید آن. یعنی بدون توجه به وضعیت بازار باید به تعهدات خود عمل کند. این تفاوت اصلی آن با انواع دیگر قراردادها است.

قراردادهای نقطه ای

مشتقاتهمچنین شامل قراردادهای لحظه ای می شود. معامله نقدی معامله ای است که باید در آینده انجام شود. به عنوان مثال، قرارداد نقدی برای خرید ارز برای مدت زمان معین و با قیمت از پیش تعیین شده. به محض فراهم شدن شرایط انعقاد معامله، منعقد می شود. و اگرچه این قراردادها مشمول معامله نیستند، اما نقش آنها در معاملات بورس بسیار زیاد است. با کمک آنها می توان به طور قابل توجهی خطر زیان را به خصوص در شرایط نوسانات بالای بازار کاهش داد.

Hedging

هج یک قرارداد بیمه ریسک است که بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار تنظیم می‌شود. اغلب، هدف خطر عدم بازگشت پرداخت، از دست دادن (خسارت) دارایی ها در اثر بلایای طبیعی، بلایای انسان ساز، رویدادهای منفی سیاسی و اقتصادی است.

یک مثال، پوشش وام های بانکی است. در صورتی که مشتری نتواند وام را بازپرداخت کند، می تواند بیمه را در بازار ثانویه با تعهد بازخرید آن در مدت زمان معین بفروشد. اگر این کار را نکند، دارایی به مالکیت صاحب جدید بیمه تبدیل می شود و شرکت بیمه زیان بانک را جبران می کند. با این حال، چنین سیستمی منجر به غم انگیز شدعواقب.

فروپاشی بازار پرچین بود که به یکی از بارزترین علائم بحران مالی که در سال 2008 در ایالات متحده آغاز شد تبدیل شد. و دلیل فروپاشی، صدور بی رویه وام های رهنی بود که بر اساس آن بانک ها بیمه (هج) خریداری کردند. بانک ها معتقد بودند که شرکت های بیمه در صورت عدم پرداخت وام، مشکل خود را با وام گیرندگان حل می کنند. در نتیجه تاخیر در وام ها ، بدهی عظیمی تشکیل شد ، بسیاری از شرکت های بیمه ورشکست شدند. با وجود این، بازار پرچین ناپدید نشده و به کار خود ادامه می دهد.

رسید سپرده گذاری

با کمک این ابزار مالی می توانید دارایی ها، سهام، اوراق قرضه، ارزهایی را خریداری کنید که به دلایلی در دسترس سرمایه گذاران کشورهای دیگر نیست. به عنوان مثال، به موجب قانون ملی یک کشور، که فروش دارایی های شرکت های خاص را در خارج از کشور ممنوع می کند. در واقع این حق تملک، هرچند غیرمستقیم، اوراق بهادار شرکت های خارجی است. آنها حق مدیریت را نمی دهند، اما به عنوان یک موضوع سرمایه گذاری و سفته بازی، می توانند سود بسیار خوبی به ارمغان بیاورند.

قبض سپرده گذاری توسط بانک سپرده گذار صادر می شود. ابتدا سهام شرکت هایی را خریداری می کند که حق فروش سهام خود را به سرمایه گذاران خارجی ندارند. سپس رسیدهای تضمین شده توسط این دارایی ها را صادر می کند. این رسیدها را می توان در بازارهای مشتقه خارجی و در بازار ارز داخلی خریداری کرد. اوراق بهادار منتشر شده دارای ارزش اسمی هستند - این نام شرکت ها و تعداد سهامی است که تحت آن منتشر شده اند.

رسیدها زمانی صادر می شوند که یک شرکت خاص بخواهد اوراق بهادار قبلاً معامله شده را در یک ارز خارجی فهرست کند. آنها یا به طور مستقیم یا از طریق نمایندگی ها فروخته می شوند. معمولاً آنها را بر اساس کشور سازنده طبقه بندی می کنند. به این ترتیب رسیدهای سپرده به روسی، آمریکایی، اروپایی و جهانی متمایز می شوند.

مزایای استفاده از چنین ابزارهای مالی

مشتقات فهرست شده اغلب چندین نوع را به طور همزمان به اشتراک می گذارند. به عنوان مثال، هنگام ورود به معاملات آتی یا اختیار معامله، یکی از شرکت کنندگان ممکن است سعی کند با بیمه کردن معامله، ریسک ضرر را کاهش دهد. تا زمانی که قرارداد جاری است، می تواند بیمه نامه (هج) را بفروشد. اگر طرف مقابل به هر دلیلی شرایط قرارداد را انجام ندهد، دارنده بیمه نامه (آخرین کسی که بیمه نامه را خریده) پرداخت های بیمه را دریافت خواهد کرد.

علیرغم این واقعیت که این ابزارهای مالی ناقص هستند، همچنان تجار را قادر می سازد تا ریسک را کاهش دهند، اطمینانی را در روابط بین فعالان بازار ایجاد کنند و نتایج مالی کم و بیش قابل پیش بینی را از معامله دریافت کنند.