استیضاح - چیست؟ نمونه هایی از تاریخ کشورهای مختلف جهان

2024 نویسنده: Howard Calhoun | [email protected]. آخرین اصلاح شده: 2023-12-17 10:25

در بخش‌های سیاسی نشریه‌های خبری، گاهی از اصطلاح «استیضاح» استفاده می‌شود. آن چیست؟ این مفهوم به معنای برکناری رئیس دولت به دستور مجلس و جامعه از قدرت است. در دنیای امروز، این پدیده بسیار نادر است.

ریشه شناسی

در بسیاری از زبان ها، مفهوم انگلیسی "استیضاح" با موفقیت ریشه دوانده است. به معنای واقعی کلمه چیست؟ این از فعل impedicare (تداخل، دخالت)، ریشه لاتین دارد. گاهی اوقات کلمه "استیضاح" به اشتباه با کلمه لاتین impetere (حمله کردن، حمله کردن) همراه می شود. افعال مشتق شده از این ریشه در انگلیسی و فرانسوی وجود دارد.

این اصطلاح معنای گسترده ای دارد و نه تنها در حوزه سیاسی استفاده می شود. به عنوان مثال، عبارت "استیضاح شاهد" وضعیتی را در رویه حقوقی توصیف می کند که در آن اعتبار مدارک ارائه شده در دادگاه زیر سوال می رود.

مفهوم کلی

استیضاح فرآیندی است برای طرح اتهاممقامات بلندپایه، معمولاً با مصونیت از تعقیب قضایی. این یک رویه رسمی است که به معنای برکناری فوری یک دولتمرد از وظایفش نیست. برای مقامی که استیضاح شده ممکن است اصلاً عواقب سیاسی یا حقوقی نداشته باشد. در مقایسه با فرآیند تعقیب استاندارد چیست؟ عدالت همیشه بر این اصل ساده استوار است که یک مظنون تنها در صورت اثبات اتهامات مجازات می شود. استیضاح اولین گام برای محاکمه کردن مقامی است که قوانین رسمی یا معیارهای اخلاقی نانوشته را زیر پا گذاشته است.

سابقه وقوع

برای اولین بار چنین رویه ای در نظام سیاسی بریتانیا اعمال شد. در نیمه دوم قرن چهاردهم، پارلمان انگلیس بارون لاتیمر را به فساد متهم کرد و تمام پست‌های دولتی را از او سلب کرد. این اولین مورد مستند از تصمیم قوه مقننه یک کشور برای استیضاح یکی از مقامات مهم دولتی بود.

تاسیس در قانون اساسی ایالات متحده

به دنبال مثال بریتانیا، بسیاری از ایالت های آمریکای شمالی مکانیسمی را برای طرح اتهام علیه مقامات عالی رتبه که از قدرت سوء استفاده می کنند ایجاد کرده اند. در اواخر قرن هجدهم، این رویه در قوانین اساسی ویرجینیا و ماساچوست گنجانده شد. استیضاح در ایالات متحده تنها به حذف از انجام وظایف عمومی محدود می شد و به موضوع مسئولیت کیفری نمی پرداخت. ATدر حال حاضر، فصل اول قانون اساسی آمریکا روشی را برای برکناری روسای جمهور، وزرا و قضات فدرال از قدرت پیش بینی کرده است. دلیل کافی برای استیضاح، خیانت، فساد یا سایر اعمال و جنایات جدی مجرمانه است. آخرین تعریف واضح نیست و بسته به شرایط سیاسی می توان آن را به طرق مختلف تفسیر کرد.

نظریه و واقعیت

قوانین اکثر کشورهای جهان استیضاح را پیش بینی کرده است. از نظر کاربرد عملی چیست؟ باید پذیرفت که در برخی از نظام های سیاسی، رویه برکناری از قدرت فقط روی کاغذ وجود دارد. نبود پارلمان مستقل استیضاح را غیرممکن می کند. تاریخ اخیر موارد معدودی از اعمال موفقیت آمیز این رویه در عمل در رابطه با سران کشورها را می شناسد.

نمونه

در سال 1992، فرناندو کالر دی ملو به فساد مالی متهم شد و با تصمیم پارلمان برزیل از ریاست جمهوری برزیل برکنار شد. او تحت تعقیب کیفری قرار نگرفت، اما سالها فرصت فعالیت سیاسی را از دست داد.

در سال 2000، کنگره پرو به برکناری رئیس جمهور آلبرتو فوجیموری از قدرت رأی داد. رئیس دولت متهم به سازماندهی به اصطلاح "جوخه های مرگ" (جنگه های مسلح برای اعدام های غیرقانونی) بود. فوجیموری قدرت خود را از دست داد و در حال حاضر در حال گذراندن یک حبس ابد است.

تنها رهبر یک کشور اروپایی که در نتیجه استیضاح پست خود را ترک کرد رولانداس پاکساس رئیس جمهور لیتوانی بود. در سال 2004، این سیاستمدار به داشتن ارتباط با نمایندگان ساختارهای مافیایی متهم شد. سیمای جمهوری پیش از موعد او را از وظایف رئیس دولت برکنار کرد. با این حال، این مانع از ادامه فعالیت سیاسی خود و حتی عضویت در پارلمان اروپا نشد.

یکی از آخرین نمونه های استیضاح، رسوایی مربوط به پارک گئون هی، رئیس جمهور کره جنوبی است. در سال 2016، مجلس و دادگاه قانون اساسی تصمیم به تعلیق اختیارات وی به دلیل اتهامات فساد مالی و استفاده از شمن ها و فالگیرها به عنوان مشاور در مسائل دولتی گرفتند. پس از اینکه پارک گئون هی مصونیت خود را از تعقیب قضایی از دست داد، به درخواست دادستان کره جنوبی دستگیر شد.